Της Θέας Πιερίδου
Υπεύθυνης Τύπου του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο
Οι ευρωπαϊκές εκλογές του 2024 είναι πλέον πίσω μας. Από τις 6 έως και τις 9 Ιουνίου 2024, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση ψήφισαν στις ευρωπαϊκές εκλογές για να εκλέξουν ποιος θα τους εκπροσωπήσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στις 16 Ιουλίου, η Roberta Metsola κέρδισε τις εκλογές για την προεδρία του Κοινοβουλίου και θα συνεχίσει να ηγείται του Κοινοβουλίου για τα πρώτα δυόμισι χρόνια της 10ης κοινοβουλευτικής περιόδου. Στις 18 Ιουλίου επανεξελέγη η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για ακόμη μία πενταετία.
Πρώτο καθήκον της νέας προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να επιλέξει τα πρόσωπα που θα είναι υποψήφια για τις θέσεις των επιτρόπων, με βάση τις προτάσεις που έχουν καταθέσει για τον σκοπό αυτό τα κράτη μέλη της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτελείται από έναν ή μία επίτροπο από κάθε χώρα της ΕΕ. Σε κάθε επίτροπο ανατίθεται ένας τομέας αρμοδιότητας. Όπως έχει ήδη ανακοινωθεί, ο κύριος Καδής είναι ο νέος ορισθείς Επίτροπος για την Αλιεία και τους Ωκεανούς.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλεί τους ορισθέντες / τις ορισθείσες επιτρόπους να εμφανιστούν σε ακροάσεις έγκρισης ενώπιον των αρμόδιων επιτροπών, προκειμένου να διαπιστωθεί η καταλληλότητά τους για τα χαρτοφυλάκια που προτείνεται να αναλάβουν. Οι ακροάσεις των ορισθέντων/είσων επιτρόπων της ΕΕ αποτελούν βασική στιγμή για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Έχουν αλλάξει πολύ με τα χρόνια και συνεχίζουν να έχουν μεγάλη απήχηση.
Τι είναι οι ακροάσεις;
Οι ακροάσεις αποτελούν μέρος των ελέγχων και ισορροπιών σε επίπεδο ΕΕ για τη διασφάλιση της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Ενώ οι ορισθέντες/είσες επίτροποι ορίζονται από τις κυβερνήσεις των χωρών της ΕΕ, εξετάζονται ενδελεχώς από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτού αναλάβουν καθήκοντα.
Πριν ακόμη μπορέσουν οι ορισθέντες/είσες επίτροποι να παραστούν στις ακροάσεις τους, η Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου εξετάζει την οικονομική κατάσταση κάθε υποψηφίου για να βεβαιωθεί ότι δεν θα υπάρξει σύγκρουση συμφερόντων. Μόνο όταν η Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων δώσει το πράσινο φως, μπορεί να πραγματοποιηθεί η ακρόαση.
Κατά τη διάρκεια των ακροάσεων, οι ορισθέντες/είσες επίτροποι παρουσιάζουν τα προγράμματά τους και απαντούν σε προφορικές ερωτήσεις των ευρωβουλευτών. Οι ακροάσεις αυτές μεταδίδονται ζωντανά στο διαδίκτυο. Οι ευρωβουλευτές στοχεύουν να αξιολογήσουν εάν οι ορισθέντες/είσες επίτροποι έχουν την ανεξαρτησία, τις δεξιότητες και την ευρωπαϊκή δέσμευση να υπηρετήσουν ως μέλη της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Πώς ξεκίνησαν οι ακροάσεις;
Αρχικά, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν συμμετείχε στον διορισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθώς η απόφαση ήταν στα χέρια των κρατών μελών της ΕΕ. Τα πράγματα άλλαξαν με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1993. Έχοντας πιέσει για χρόνια προκειμένου να ενισχυθεί ο ρόλος του στον διορισμό της εκτελεστικής εξουσίας της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέκτησε το δικαίωμα ψήφου για να εγκρίνει ή να απορρίπτει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο σύνολό της.
Η Συνθήκη του Άμστερνταμ που θεσπίστηκε το 1999, έδωσε στο ΕΚ την εξουσία να εγκρίνει τον/την πρόεδρο της Επιτροπής. Και η Συνθήκη της Λισαβόνας που τέθηκε σε ισχύ το 2009, διευκρίνισε τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται κατά την επιλογή των μελών της Επιτροπής. Οι επίτροποι πρέπει να επιδείξουν γενική ικανότητα και ανεξαρτησία, αλλά και ευρωπαϊκή δέσμευση.
Αντίκτυπος των ακροάσεων στη σύνθεση της Επιτροπής
Με τα χρόνια, το ΕΚ έχει αποδείξει ότι είναι έτοιμο να ζητήσει τον ανασχηματισμό των χαρτοφυλακίων ή την αντικατάσταση υποψηφίων που αποτυγχάνουν να πείσουν τους ευρωβουλευτές. Στη διαδικασία ακροάσεων το 2019, η Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου εξέφρασε ανησυχίες για πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων αφού εξέτασε τις δηλώσεις οικονομικών συμφερόντων του László Trócsányi, υποψήφιου της Ουγγαρίας για τη θέση του επιτρόπου Δικαιοσύνης, και της Rovana Plumb, της Ρουμανικής επιτρόπου Μεταφορών. Λίγες μέρες αργότερα, η Sylvie Goulard, η Γαλλίδα επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά, δεν κατάφερε να λάβει την υποστήριξη των ευρωβουλευτών. Και οι τρεις υποψήφιοι - Trócsányi, Plumb και Goulard - αντικαταστάθηκαν.
Μόλις ολοκληρωθούν οι ακροάσεις έγκρισης, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προσκαλείται σε συζήτηση στην ολομέλεια του ΕΚ, όπου παρουσιάζει το Σώμα των ορισθέντων/είσων επιτρόπων, καθώς και το πρόγραμμα που σκοπεύει να υλοποιήσει. Στη συνέχεια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψηφίζει για να εγκρίνει ή να απορρίψει τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο σύνολό της.
