Η Ευρωπαϊκή «Πράσινη Συμφωνία» και η οραματιζόμενη «Πράσινη Μετάβαση» φέρνει στο προσκήνιο μια δυναμική σχέση, ίσως και σύγκρουση ορισμένες φορές, μεταξύ τριών δυνάμεων ή πυλώνων, του «Περιβάλλοντος», της «Κοινωνίας» και της «Οικονομίας». Όλοι μαζί αυτοί οι τρεις πυλώνες συνθέτουν την έννοια της «Αειφορίας» ή «Βιωσιμότητας», όπως είναι συχνά γνωστή και έτσι έχουμε την Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα, την Οικονομική Βιωσιμότητα και την Κοινωνική Βιωσιμότητα. Από ορισμένους μελετητές προστίθεται και ένας τέταρτος πυλώνας βιωσιμότητας, ο πολιτισμός.

Επιπλέον, η μετάβαση σε μια «Πράσινη Οικονομία» η οποία, μεταξύ άλλων, απομακρύνεται από ρυπογόνες πηγές ενέργειας, όπως είναι τα ορυκτά καύσιμα, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών των προϊόντων είναι επίσης κρίσιμη. Επίσης, η αναφορά στην τροποποίηση του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας σε «βιώσιμο περιβάλλον», είναι ίσως μια ρητή αναφορά στην αρχή της «βιωσιμότητας» ή «αειφορίας».

Ένα παράδειγμα, είναι η πρόσφατη εξέγερση των αγροτών, ως φορέων του πυλώνα της «Κοινωνίας», που εξαρτώνται όμως από τους περιβαλλοντικούς πόρους και τη φύση. Οι αγρότες ζητούν υψηλότερα οικονομικά κέρδη, έστω και εάν κάποια αιτήματα είναι εις βάρος του «Περιβάλλοντος» και της υγείας των καταναλωτών, με αίτημα χαλαρώσεις στις περιβαλλοντικές νομοθεσίες και κανονισμούς για τα φυτοφάρμακα. Η μη μείωση στη χρήση των φυτοφαρμάκων θα ωφελήσει οικονομικά της εταιρείες παραγωγής φυτοφαρμάκων για να περάσουμε και πάλι στον πυλώνα της «Οικονομίας».

Η Ευρώπη με την «Πράσινη Συμφωνία» και με την «Πράσινη Μετάβαση» κάνει ίσως μια ουσιαστική ιδεολογική και πολιτική μετάβαση από τη σφαίρα κυριαρχίας του πυλώνα της «Οικονομίας» (τουλάχιστον όπως παραδοσιακά τη γνωρίζαμε) στην ιδεολογικοπολιτική επικράτηση του πυλώνα του «Περιβάλλοντος», προς όφελος της υγείας των Ευρωπαίων πολιτών και της ποιότητας ζωής.

Είναι δηλαδή, προφανής μια «σύγκρουση» μεταξύ των πυλώνων και σφαιρών επιρροής της «Αειφορίας», δηλαδή «Περιβάλλον», «Κοινωνία» και «Οικονομία». Με επικράτηση συνειδητή αυτή τη φορά του πυλώνα του «Περιβάλλοντος» εν όψει και της κλιματικής κρίσης που αδιαμφισβήτητα βιώνει πλέον ο πλανήτης μας. Η τελική απόφαση όμως για απόσυρση της νομοθεσίας για αυστηρότερη χρήση φυτοφαρμάκων, μετά από τις κινητοποιήσεις των αγροτών, αποτελεί μια «οπισθοχώρηση» του πυλώνα του «Περιβάλλοντος» κάτω από τη μεγάλη πίεση του πυλώνα της «Κοινωνίας» (αγρότες) και εμμέσως του πυλώνα της «Οικονομίας» (και τις εταιρείες παραγωγής φυτοφαρμάκων). Ίσως, δικαίως να χαρακτηρίζεται ως μια πρώτη ήττα της ιδεολογικοπολιτικής μετάβασης στην «Πράσινη Μετάβαση» και την «Πράσινη Οικονομία».

Η ανθρωπότητα αλλά και ειδικότερα η Ευρώπη, μπροστά στην υγειονομική κρίση της πανδημίας Covid-19, επέδειξε δυνατά αντανακλαστικά, ψυχραιμία, αποφασιστικότητα και δυνατή γνώση. Αυτά σε συνδυασμό με την αποτελεσματική ενότητα που επέδειξε την οδήγησαν σε μια επιτυχή αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης. Πολλοί υποστηρίζουν ότι χρειάζεται σήμερα να επιδειχθούν ξανά από την Ευρώπη, η ψυχραιμία, τα αντανακλαστικά, η αποφασιστικότητα, η ενότητα αλλά και η θεμελίωση στη γνώση, ώστε να αντιμετωπιστεί και η περιβαλλοντική και κλιματική κρίση που βιώνουμε.

Αυτή η δυναμική σχέση μεταξύ των τριών πυλώνων της αειφορίας θα συνεχίσει να υπάρχει, ίσως και να εντείνεται τα επόμενα χρόνια, αφού κάθε απόφασή μας έχει επιπτώσεις στους τρεις αυτούς πυλώνες της αειφορίας. Για παράδειγμα, η νέα οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αυστηρότερα όρια για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που χαρακτηρίζεται ως μια αργή και συνεχόμενη πανδημία, που σκοτώνει πρόωρα περίπου 300-400 χιλιάδες Ευρωπαίους κάθε χρόνο, θα αποτελέσει σίγουρα πεδίο νέων δυναμικών και αντίρροπων πιέσεων μεταξύ των τριών πυλώνων της αειφορίας. Η οδηγία για μείωση των ορίων των αιωρούμενων μικροσωματιδίων ΑΣ2.5 από 25 μg/m3 σε 10 μg/m3 και των οξειδίων του αζώτου από 40 μg/m3 σε 20 μg/m3 απαιτεί τεράστιες αλλαγές στην καθημερινότητά μας και ιδιαίτερα στον τομέα των Μεταφορών για την Κύπρο. Αυτό γιατί περισσότερο από το 40% των εκπομπών οξειδίων του αζώτου προέρχονται από οδικές μεταφορές και περίπου το 40% των πρωτογενών ΑΣ2.5 προέρχονται από τον κλάδο των Μεταφορών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, και με αυτή την οδηγία, μάς δείχνει τον δρόμο προς την επικράτηση της προστασίας του «Περιβάλλοντος» και της υγείας και ποιότητας ζωής των πολιτών. Ποιος πυλώνας της αειφορίας θα επικρατήσει τελικά, θα δείξει και την αποφασιστικότητά μας για την προστασία του περιβάλλοντος, της υγείας των πολιτών και της ποιότητας ζωής.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε παγκόσμιο επίπεδο η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει να ανταγωνιστεί με άλλες μεγάλες οικονομίες όπως είναι οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία και αυτός ο παράγοντας πιθανό και πάλι να αλλάξει την εξισορρόπηση μεταξύ «Περιβάλλοντος», «Κοινωνίας» και «Οικονομίας». Όλοι οι πυλώνες της αειφορίας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη συλλογικά. Εάν στις στρατηγικές που ακολουθούνται αποκλείεται συνεχώς κάποιος από τους πυλώνες, διακυβεύεται σοβαρά η όλη πορεία προς την αειφορία με κίνδυνο την κατάρρευσή της, καθώς και της ίδιας της κοινωνίας. Ευελπιστούμε, ότι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η Πράσινη Μετάβαση να έχουν στέρεες και ακλόνητες βάσεις.