Της Αλεξάνδρας Ατταλίδου
Εκπρόσωπος Τύπου Γραφείου του ΕΚ στην Κύπρο

Το 2020 σηματοδοτεί 25 χρόνια από την υιοθέτηση της Διακήρυξης του Πεκίνου, που στοχεύει στην εξασφάλιση μεγαλύτερης ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών ανά τον κόσμο, την 10η επέτειο της Παγκόσμιας Διάσκεψης του ΟΗΕ για τις Γυναίκες και πέντε χρόνια από την έγκριση των Στόχων της Αειφόρου Ανάπτυξης, ένας από τους οποίους είναι και η ισότητα των φύλων.

Παρότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος μέχρι σήμερα, οι ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών στην αγορά εργασίας εξακολουθούν να υπάρχουν. Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθούν να αμείβονται λιγότερο από τους άνδρες.

Πόσο μεγάλη είναι η διαφορά αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων στην ΕΕ;

Οι γυναίκες στην ΕΕ κερδίζουν περίπου 15 % λιγότερο ανά ώρα εργασίας από τους άνδρες. Υπάρχουν, όμως, σημαντικές διαφορές μεταξύ κρατών-μελών: η μεγαλύτερη διαφορά αμοιβών σημειώθηκε στην Εσθονία (23%), ενώ το μικρότερο μισθολογικό χάσμα συναντάται στη Ρουμανία (3%). Στην Ελλάδα η διαφορά ανέρχεται στο 12,5% ενώ στην Κύπρο στο 13,7%.

Ένα μικρότερο μισθολογικό χάσμα δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκη μεγαλύτερη ισότητα των φύλων. Σε ορισμένα κράτη μέλη, τα μειωμένα μισθολογικά χάσματα συνδέονται με τη χαμηλότερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Με τη σειρά τους, τα μεγαλύτερα μισθολογικά χάσματα τείνουν να σχετίζονται με τα υψηλά ποσοστά γυναικών που εργάζονται σε θέσεις μερικής απασχόλησης ή με τη συγκέντρωσή τους σε περιορισμένο αριθμό επαγγελμάτων. 

Γυναίκες και άνδρες στην αγορά εργασίας

Οι λόγοι πίσω από το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων δεν είναι απλοί - πολλοί παράγοντες χρειάζεται να ληφθούν υπόψιν. Συνδέεται με πολλούς άλλους λόγους πέραν της  ίσης αμοιβής για ίση εργασία.

Παρότι περισσότερες γυναίκες από ό,τι άνδρες ολοκληρώνουν σπουδές ανώτατης εκπαίδευσης, λιγότερες γυναίκες αποτελούν μέρος του εργατικού δυναμικού. Σχεδόν το 30% των γυναικών στην ΕΕ εργάζεται σε θέσεις μερικής απασχόλησης ενώ είναι πολύ πιθανότερο να διακόψουν τη σταδιοδρομία τους για να φροντίσουν τα παιδιά ή συγγενείς τους.

Έχει, ακόμα, παρατηρηθεί ότι η διαφορά αμοιβών μεταξύ των φύλων διευρύνεται με την ηλικία - κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής σταδιοδρομίας και με την αύξηση των οικογενειακών απαιτήσεων - ενώ παραμένει σχετικά χαμηλό όταν οι γυναίκες εισέρχονται στην αγορά εργασίας. Το μισθολογικό χάσμα διαφέρει, επίσης, από τομέα σε τομέα: το 2017, το χάσμα ήταν μεγαλύτερο στον ιδιωτικό τομέα απ' ό,τι στο δημόσιο στις περισσότερες χώρες της ΕΕ.

Μια σημαντική αιτία του μισθολογικού χάσματος είναι η υπερεκπροσώπηση των γυναικών σε σχετικά χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, όπως είναι ο τομέας των πωλήσεων και της εκπαίδευσης. Σε ορισμένους τομείς εργασίας, όπως είναι η επιστήμη ή η τεχνολογία, το ποσοστό απασχόλησης ανδρών είναι πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο των γυναικών. Το 2018 στην ΕΕ, για παράδειγμα, το 59% των αντρών εργάζονταν, κατά μέσο όρο, ως επιστήμονες και μηχανικοί, σε σύγκριση με το 41% των γυναικών. Οι γυναίκες κατέχουν μόνο το 33% των ηγετικών θέσεων στην ΕΕ.

Με λιγότερα χρήματα διαθέσιμα για αποταμίευση και επένδυση, τα χάσματα αυτά συσσωρεύονται και οι γυναίκες αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας. Το 2018, οι γυναίκες ηλικίας 65 ετών και άνω έλαβαν συντάξεις που ήταν κατά 30% χαμηλότερες σε σχέση με αυτές των ανδρών. Η κατάσταση βέβαια διαφέρει από χώρα σε χώρα, με το συνταξιοδοτικό χάσμα να αγγίζει το 43% στο Λουξεμβούργο, το 38% στην Κύπρο και το 25% στην Ελλάδα, όπου το συνταξιοδοτικό χάσμα μειώθηκε κατά 12% σε σχέση με το 2010.