Η Κύπρος στον δρόμο του Διαστήματος, της Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και της παρατήρησης της Γης μέσω της δημιουργίας του «Κέντρου Αριστείας EXCELSIOR», στη Λεμεσό, στο πλαίσιο του στρατηγικού προγράμματος ‘Spreading Excellence and Widening Participation – Teaming’ με την κοινοπραξία του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, του Τμήματος Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, σε συνεργασία με το Γερμανικό Οργανισμό Αεροναυτικής και Διαστήματος (DLR), το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και το Γερμανικό Ινστιτούτο για τη μελέτη της Τροπόσφαιρας (TROPOS), στη Λειψία.
Συγκεκριμένα, η πρόταση, με το ακρωνύμιο «EXCELSIOR», κατέκτησε την πρώτη θέση στην Ευρώπη σε σύνολο 208 προτάσεων, που υποβλήθηκαν στην πρόσκληση “Teaming for Excellence” Φάση Α’, του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ορίζοντας 2020, για την Έρευνα και την Καινοτομία, συγκεντρώνοντας βαθμολογία 15 στα 15 («Άριστα»).
Το έργο «EXCELSIOR» (ERATOSTHENES: ‘EXcellence Research Centre for Earth SurveiLlance and Space-Based MonItoring Of the EnviRonment’) έχει ως στόχο τη διεξαγωγή υψηλού επιπέδου βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας στους τομείς που σχετίζονται με την παρατήρηση της Γης μέσω της συνδυαστικής χρήσης τεχνολογιών διαστήματος και τηλεπισκόπησης για τη συστηματική, ολοκληρωμένη και σε βάθος παρακολούθηση του περιβάλλοντος και των διεργασιών σε αυτό. Ο τομέας του Περιβάλλοντος αναγνωρίστηκε από τη Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης για τη Κύπρο (S3Cy), ως η πρώτη οριζόντια προτεραιότητα για τη μελλοντική ανάπτυξη του νησιού. Το έργο είναι πλήρως ευθυγραμμισμένο με την Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης της Κύπρου σε πολλούς τομείς, ενισχύοντας σημαντικά τον αντίκτυπο των στοχευμένων περιφερειακών και εθνικών επενδύσεων, δηλαδή, το περιβάλλον και τις ΑΠΕ. Το "Κέντρο Αριστείας EXCELSIOR" που θα προκύψει μέσω του υφιστάμενου δυναμικού του Κέντρου Ερατοσθένης, με την εμπειρία και τις υποδομές του, θα αποτελέσει κόμβο για δραστηριότητες που σχετίζονται με την παρατήρηση της Γης στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, εξαιτίας της γεωστρατηγικής θέσης της Κύπρου.
Το "Κέντρο Αριστείας EXCELSIOR" θα εδρεύει στη Λεμεσό με ερευνητικές υποδομές στους παράκτιους Δήμους της Κύπρου. Στα επόμενα χρόνια, το κέντρο αναμένεται να εργοδοτήσει μεγάλο αριθμό ερευνητών, με στόχο την ανάπτυξη νέων ερευνητικών δραστηριοτήτων και συνεργασιών με εταιρείες και κυβερνητικούς οργανισμούς. Στόχος είναι το "Κέντρο Αριστείας EXCELSIOR" να καταστεί κόμβος καινοτομίας και επιχειρηματικότητας στην Κύπρο και στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, με μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη για την Κύπρο και την Ευρώπη.
Στο πλαίσιο της Α’ φάσης του προγράμματος Teaming Horizon 2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης διοργανώθηκε η εναρκτήρια συνάντησή του προγράμματος στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου στη Λεμεσό, στις 7 και 8 Σεπτεμβρίου 2017.
Το πρόγραμμα αυτό άνοιξε και επίσημα την αυλαία για τη στενή συνεργασία, διάρκειας ενός έτους, μεταξύ του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, που λειτουργεί ως συντονιστής, του Γερμανικού Οργανισμού Αεροναυτικής και Διαστήματος (DLR), του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), του Γερμανικού Ινστιτούτου για τη μελέτη της Τροπόσφαιρας (TROPOS) στη Λειψία και του Τμήματος Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το έργο υποστηρίζεται και από άλλους οργανισμούς από την Κύπρο και το εξωτερικό (π.χ. NASA, ISPRS, NEREUS, DLR, GEO, ACTRIS) συμπεριλαμβανομένων Υπουργείων, κρατικών υπηρεσιών και επιχειρήσεων έρευνας και καινοτομίας.
Στη συνάντηση συμφωνήθηκε η ανάπτυξη επιχειρηματικού σχεδίου για την περαιτέρω ανάπτυξη του υφιστάμενου Εργαστήριου Τηλεπισκόπησης και Γεωπεριβάλλοντος (Ερευνητικό Κέντρο Ερατοσθένης), του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Γεωπληροφορικής, της Σχολής Μηχανικής και Τεχνολογίας του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου σε ένα βιώσιμο και αυτόνομο Κέντρο Αριστείας (CoE) για την παρατήρησης της Γης και τη διαστημική παρακολούθηση του περιβάλλοντος, το οποίο θα προσφέρει την υψηλότερη ποιότητα σχετικών υπηρεσιών σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Παράλληλα, πραγματοποιήθηκε ανοιχτή εκδήλωση, στην οποία κλήθηκαν να συμμετάσχουν δημόσιες αρχές και οργανισμοί, ιδιωτικές επιχειρήσεις και το κοινό, με τη συμμετοχή να ξεπερνά τους 120 παρευρισκόμενους. Η εκδήλωση αυτή πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργού Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων Μάριου Δημητριάδη, ο οποίος απηύθυνε προσφώνηση στην εναρκτήρια αυτή συνάντηση. Στην ομιλία του, ο Υπουργός τόνισε τη δέσμευση της Κύπρου να αποτελέσει μέρος της διαστημικής ανάπτυξης και να επωφεληθεί από τα διαστημικά συστήματα και ότι το Υπουργείο του υποστηρίζει “με σθένος το έργο "EXCELSIOR" με όλα τα μέσα”.
