Στις μέρες μας βιώνουμε, όσο ποτέ άλλοτε, μια τεράστια κλιματική κρίση με μια άνευ προηγουμένου απώλεια ειδών που συμβάλλει δραματικά σε μείωση της βιοποικιλότητας. Αρκετά είδη έχουν εξαφανιστεί ή βρίσκονται στα πρόθυρα εξαφάνισης, εξαιτίας μιας σειράς ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, όπως η ρύπανση, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών και βιολογικών πόρων και η χερσαία και παράκτια υπερανάπτυξη που εντείνουν την παγκόσμια κλιματική αλλαγή (Minteer et al., 2022). Ο μετριασμός των επιπτώσεων στα είδη και η διάσωση αυτών που κινδυνεύουν αποτελούν προτεραιότητα για τους επιστήμονες για απάμβλυνση του φαινομένου της απώλειας της βιοποικιλότητας. Η συμβολή που έχουν να επιτελέσουν προς αυτή την κατεύθυνση οι σύγχρονοι Ζωολογικοί Κήποι Διατήρησης (Conservation Zoos) είναι τεράστια.

Η διατήρηση άγριων ή/και εξωτικών ζώων σε αιχμαλωσία ήταν ήδη γνωστή από την αρχαία Ελλάδα και τη Ρωμαϊκή εποχή (Nygren et al., 2018). Ο όρος ζωολογικός κήπος περιλαμβάνει μία μεγάλη ποικιλία οργανισμών, δημόσιων και ιδιωτικών, που φιλοξενούν κυρίως άγρια ή εξωτικά ζώα και απαιτούν να διαθέτουν άδεια λειτουργίας ζωολογικού κήπου ή παρόμοια έγκριση. Οι ζωολογικοί κήποι (ΖΚ) εντοπίζονται σχεδόν σε όλες τις χώρες ανά το παγκόσμιο και αποτελούν πόλους έλξης για περισσότερα από 700 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως (Nygren et al., 2018; Spooner et al., 2023), που επιθυμούν να μάθουν περισσότερα και να θαυμάσουν την άγρια ζωή χωρίς να θέσουν τον εαυτό τους σε κίνδυνο και χωρίς να χρειαστεί να ταξιδέψουν σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη. Οι περισσότεροι σύγχρονοι ζωολογικοί κήποι έχουν μετασχηματιστεί τις τελευταίες δεκαετίες από εξωτικά θηριοτροφεία σε εξειδικευμένα κέντρα διατήρησης και ευημερίας ειδών με απώτερο στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη και διατήρηση της παγκόσμιας βιοποικιλότητας. Ταυτόχρονα όμως, πολλές είναι οι φωνές που εναντιώνονται στην ύπαρξη και λειτουργία των ζωολογικών κήπων με αιτιολογία την εκμετάλλευση και την αποστέρηση της ελευθερίας των ζώων, τη διατήρηση ζώων σε αιχμαλωσία και τη λειτουργία των ζώων ως εκθεμάτων, μαζί με θέματα ηθικής, υγείας, ασφάλειας και ευημερίας των ζώων.

Το Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (ΚΥΚΠΕΕ) της Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού και ο Δήμος Λεμεσού διενήργησαν μια Δημόσια Διαβούλευση για το μέλλον του Ζωολογικού Κήπου Λεμεσού. Η Δημόσια Διαβούλευση ήταν τόσο ηλεκτρονική όσο και διά ζώσης. Η Δημόσια Διαβούλευση είχε ως σκοπό της να καταγράψει τις απόψεις των πολιτών και των εκπροσώπων φορέων για το μέλλον του Ζωολογικού Κήπου Λεμεσού. Η άποψη των πολιτών θεωρήθηκε πολύ σημαντική για τη λήψη απόφασης σχετικά με το μέλλον του Ζωολογικού Κήπου Λεμεσού ώστε να συνδιαμορφωθεί μαζί με τους πολίτες η οποιαδήποτε απόφαση.

· Η πρώτη εναλλακτική επιλογή ήταν το Κλείσιμο του Ζωολογικού Κήπου Λεμεσού και επέκταση του Δημόσιου Κήπου στον χώρο αυτό.

· Η δεύτερη εναλλακτική επιλογή ήταν η Σημαντική αναβάθμιση του Ζωολογικού Κήπου Λεμεσού ώστε να καταστεί ένας αυτόνομος και αποτελεσματικός οργανισμός που θα δραστηριοποιείται και ως εκπαιδευτικό ή/και ερευνητικό ίδρυμα/κέντρο το οποίο να πληροί όλα τα πρότυπα ποιότητας και καλές πρακτικές ευημερίας των ζώων με έμφαση στη διατήρηση των Ζωικών Γενετικών Πόρων (ειδών) της Κύπρου ("άγριων" και αγροτικών).

Τα αποτελέσματα της Δημόσιας Διαβούλευσης για το μέλλον του Ζωολογικού ήταν ποσοστό 56,89%, απάντησαν «κλείσιμο», και ποσοστό 43,11% απάντησαν «αναβάθμιση». Σημαντική όμως είναι η διαφοροποίηση σχετικά με τους κάτοικους Λεμεσού που φαίνονται διχασμένοι, με ποσοστό 49,79% να επιθυμεί το κλείσιμο και ποσοστό 50,21% να τάσσεται υπέρ της αναβάθμισης.

Μετά τη Δημόσια Διαβούλευση το Κυπριακό Κέντρο Περιβαλλοντικής Έρευνας και Εκπαίδευσης ΚΥΚΠΕΕ, μετά από αίτημα του Δήμου Λεμεσού, πρότεινε τον τερματισμό της παρούσας κατάστασης του Ζωολογικού Κήπου Λεμεσού και από ζωολογικός κήπος να μετατραπεί σε «Limassol Animal Farm Park». Στο νέο «Limassol Animal Farm Park» ο επισκέπτης θα μπορεί να πραγματοποιήσει διάφορες δραστηριότητες που θα το φέρνουν πιο κοντά στα ζώα. 

Η δημιουργία του νέου πάρκου ζώων «Limassol Animal Farm Park» που θα λειτουργεί σύμφωνα με τις πέντε ελευθερίες για την ευημερία των ζώων, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την εξασφάλιση υψηλότερων προτύπων φροντίδας, θα ενισχύσει την ψυχική και σωματική υγεία των ζώων, ενώ παράλληλα θα προσφέρει στους επισκέπτες τη δυνατότητα να παρατηρούν τα ζώα σε ένα πιο φυσικό και ευχάριστο περιβάλλον. Η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού κέντρου που θα προσφέρει περιβαλλοντικά εκπαιδευτικά προγράμματα και σύνδεση με τα ζώα είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη ενός πιο ενημερωμένου και υπεύθυνου κοινού. Αυτό θα βοηθήσει στην αύξηση της συνειδητοποίησης σχετικά με τις περιβαλλοντικές προσκλήσεις και τη σημασία της διατήρησης των ζώων και της φύσης.

Η εστίαση στη διατήρηση και ενίσχυση των ζωικών γενετικών πόρων της Κύπρου αποτελεί έναν πολύτιμο στόχο, που θα συμβάλει στην προστασία και διαφύλαξη της τοπικής βιοποικιλότητας. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για ενεργές προσπάθειες διατήρησης και την ανάγκη για στρατηγικές που θα εξασφαλίζουν την μακροπρόθεσμη επιβίωση των ειδών. Η επίτευξη διοικητικής αυτονομίας για το νέο πάρκο ζώων «Limassol Animal Farm Park» που προτείνεται είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική λειτουργία και ανάπτυξή του, καθώς θα δώσει τη δυνατότητα για πιο ευέλικτη διαχείριση, καλύτερη ανταπόκριση σε μεταβαλλόμενες ανάγκες και προκλήσεις, καθώς και πιο αποτελεσματική εφαρμογή των προγραμμάτων και των στρατηγικών αναβάθμισης. Η δημιουργία ενός βοτανικού κήπου εντός της ευρύτερης περιοχής του Δημοτικού Κήπου θα προσθέσει μια νέα διάσταση στην εκπαιδευτική και αισθητική αξία του νέου πάρκου ζώων «Limassol Animal Farm Park» και θα αποτελέσει έναν χώρο όπου οι επισκέπτες θα μπορούν να μάθουν για την ποικιλομορφία των ζώων, τη σημασία τους για το περιβάλλον και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ φυτών και ζώων.

Συνοψίζοντας, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι όλες οι προτεινόμενες αναβαθμίσεις στους πέντε τομείς που επικεντρώθηκε η μελέτη του ΚΥΚΠΕΕ, απαντούν αποτελεσματικά στις σύγχρονες περιβαλλοντικές ανησυχίες, ενισχύουν τις δενδροφυτεύσεις και τον πράσινο χώρο και διατηρούν την ιστορική μνήμη της Λεμεσού. Η ενσωμάτωση του βοτανικού κήπου, η βελτιωμένη ευημερία των ζώων και η ανάδειξη της τοπικής βιοποικιλότητας είναι πράξεις που αντικατοπτρίζουν μια βαθιά κατανόηση και σεβασμό προς το φυσικό περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά.

 

Επιπλέον, οι δράσεις αυτές αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου που αποσκοπεί στην αύξηση του πρασίνου και στη διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής ταυτότητας της Λεμεσού, συνδυάζοντας την περιβαλλοντική βιωσιμότητα με την ανάδειξη της κληρονομιάς της πόλης. Η ιδέα είναι όχι μόνο να προσφερθεί ένας βελτιωμένος χώρος που θα λειτουργεί ως κέντρο εκπαίδευσης, διατήρησης και πολιτιστικής εμπειρίας, αλλά και κέντρο φροντίδας και ευημερίας των ζώων. 

Μέσα από αυτές τις πρωτοβουλίες, το νέο πάρκο ζώων «Limassol Animal Farm Park» Λεμεσού που προτείνεται αποδεικνύεται ως ένας οργανισμός που αντιμετωπίζει με υπευθυνότητα τις σύγχρονες προκλήσεις, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και στην προάσπιση της βιώσιμης ανάπτυξης. Η τελική απόφαση για το μέλλον του Ζωολογικού Κήπου Λεμεσού είναι στο νέο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Λεμεσού.