Της Ελένης Λουλλή, Ερευνητική Συνεργάτις του Κέντρου Αριστείας ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ
Μέσα από το ερευνητικό έργο «ERATOSTHENES: Excellence Research Centre for Earth Surveillance and Space-Based Monitoring of the Environment» με το ακρωνύμιο: «EXCELSIOR», Horizon 2020 Widespread Teaming Phase 2 (www.excelsior2020.eu), δημιουργήθηκε ένα νέο, αυτόνομο και βιώσιμο Κέντρο Αριστείας με όνομα «Κέντρο Αριστείας ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ (ECoE)» (www.eratosthenes.org.cy), ως αποτέλεσμα της αναβάθμισης του υπάρχοντος Εργαστηρίου Τηλεπισκόπησης και Γεωπεριβάλλοντος, που λειτουργεί στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Γεωπληροφορικής της Σχολής Μηχανικών και Τεχνολογίας του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (CUT) (www.cut.ac.cy) από το 2007. Το Κέντρο θα παρέχει την υψηλότερη ποιότητα υπηρεσιών Διαστήματος, Παρατήρησης Γης και Γεωπληροφορικής σε Εθνικό, Περιφερειακό, Ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Επικεντρώνεται δε στη διεξαγωγή βασικών και εφαρμοσμένων ερευνών και στη διευκόλυνση της καινοτομίας στους τομείς της τηλεπισκόπησης και της διαστημικής παρακολούθησης του περιβάλλοντος.
Η δημιουργία του Κέντρου μέσω του έργου EXCELSIOR H2020 Teaming βασίστηκε στις διακριτές ανάγκες και ευκαιρίες που ενθαρρύνουν την ίδρυση ενός Κέντρου Αριστείας Παρατήρησης Γης στην Κύπρο, οι οποίες σχετίζονται κυρίως με τη γεωστρατηγική τοποθεσία της Κύπρου που μας επιτρέπει να εξετάσουμε σύνθετα επιστημονικά προβλήματα και να αντιμετωπίσουμε τις ανάγκες των χρηστών στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, καθώς και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Ένας σημαντικός στόχος του Κέντρου είναι να καταστεί ένας Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας (Digital Innovation Hub) και ένα Κέντρο Ερευνητικής Αριστείας για την Παρατήρηση Γης στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Ως Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας, το Κέντρο θα δημιουργήσει ένα οικοσύστημα το οποίο θα συνδυάζει τεχνολογίες αιχμής, διαχείρισης και επεξεργασίας δεδομένων, πρωτοποριακές ερευνητικές ευκαιρίες, στοχευμένες εκπαιδευτικές υπηρεσίες και προώθηση της επιχειρηματικότητας. Προκειμένου να είναι δυναμικό και καινοτόμο, το Κέντρο Αριστείας ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ ως Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας θα βασίζεται σε δύο κύριες υποδομές, που αποτελούνται από ένα επίγειο σταθμό λήψης δορυφορικών δεδομένων και ένα σταθμό ατμοσφαιρικής τηλεπισκόπησης, καθώς και επιπρόσθετες υποδομές.
Το Κέντρο ως Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας υιοθετεί ένα μοντέλο δύο αξόνων. Ο οριζόντιος άξονας αποτελείται από τρεις θεματικές συστάδες (3 τμήματα στην οργανωτική δομή του ECoE) για διαρκή αριστεία στην έρευνα του ECoE, συγκεκριμένα: Περιβάλλον και κλίμα (ατμόσφαιρα, γεωργία, νερό, γη), ανθεκτικές κοινωνίες (μείωση των κινδύνων καταστροφών, πολιτιστική κληρονομιά, ασφάλεια και ασφάλεια στη θάλασσα, ενέργεια) και διαχείριση μεγάλων δεδομένων (εξαγωγή πληροφοριών, οπτική εξερεύνηση και απεικόνιση, συλλογή πληροφοριών και σύμπτυξη δεδομένων, γεωπληροφορική). Ο κάθετος άξονας αποτελείται από τέσσερις λειτουργικές περιοχές: Υποδομές, Έρευνα, Εκπαίδευση και Επιχειρηματικότητα. Το Κέντρο θα επικεντρωθεί στην ερευνητική αριστεία σε πέντε τομείς εφαρμογής, όπως η παρακολούθηση της αλλαγής του κλίματος, η διαχείριση των υδάτινων πόρων, η μείωση των κινδύνων καταστροφών, η πρόσβαση στην ενέργεια και η ανάλυση μεγάλων δεδομένων παρατήρησης γης.
Μέσα από τα πιο πάνω, το Κέντρο Αριστείας ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ θα συμβάλει στην αύξηση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στην ανάπτυξη εφαρμογών παρατήρησης γης, στην προώθηση της δημιουργίας εταιρειών spinoff και στην προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος σε επιχειρήσεις παρατήρησης γης στην Κύπρο. Το Κέντρο θα ενισχύσει την περιφερειακή συνεργασία ερευνητικών φορέων με τη βιομηχανία και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, εστιάζοντας σε τομείς έντασης γνώσης για τη διευκόλυνση της καινοτομίας που θα οδηγήσουν σε νέα προϊόντα και εφαρμογές στην Παρατήρηση Γης. Επιπλέον, στοχεύει στην ανάδειξη της Κύπρου στον ευρωπαϊκό διαστημικό τομέα παρέχοντας υπηρεσίες Παρατήρησης Γης και Γεωπληροφορικής, οι οποίες αναπτύσσονται σημαντικά ταχύτερα από άλλους τεχνικούς τομείς και υποστηρίζονται από ευρωπαϊκές στρατηγικές και διαστημικά προγράμματα, όπως το Copernicus.
Η Κοινοπραξία του έργου EXCELSIOR αποτελείται από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (CUT), το Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστημικής (DLR), το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (NOA), το Γερμανικό Ινστιτούτο για την Μελέτη της Τροπόσφαιρας (TROPOS) και το Τμήμα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών (DEC) του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής της Κυπριακής Κυβέρνησης.
Το έργο υποστηρίζεται ενεργά από περισσότερους από 95 οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων υπουργείων, δήμων, εθνικών οργανισμών και δικτύων (π.χ., το Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ), 6 Υπουργεία από την Κυπριακή Κυβέρνηση και 19 Κυβερνητικά Τμήματα από την Κύπρο, διεθνείς οργανισμοί (π.χ. GEO, ESA, NASA, ISPRS, NEREUS, ACTRIS, EARLINET, EARSel, COPERNICUS Support Office, MedRIN-NASA Network κ.λπ.), Πανεπιστήμια (Πανεπιστήμιο Τελ Αβίβ, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Πανεπιστήμιο Ben-Gurion, CNR- Ιταλία κ.λπ.) και ερευνητικά κέντρα, ιδρύματα και εταιρείες έρευνας και καινοτομίας (π.χ. CYTA, CYRIC, Gravity, Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Λεμεσού (ΕΒΕΛ), κ.λπ.
